Hep gözümüzde büyüttüğümüz; yurtdışında staj yapmak, çalışmak gerçekten bu kadar zor mu? Yapan nasıl yapıyor? Neler yapmalıyız, nereden başlamalıyız? Yurtdışında staj yeri nasıl bulunur? Bir işe nasıl girilir? Erasmus+ stajı için nasıl bir firmadan kabul alabilirim? Bu yazımda deneyimlerimden yararlanarak tüm bu soruları yanıtlamaya çalışacağım.
Kısaca hikayemden başlamak istiyorum. Üniversiteye ilk başladığım günden bu yana hep bir yurtdışı arzusu var oldu içimde. Yurtdışına gidersem kendimi çok geliştirebileceğime ve hayallerime giden yolda büyük mesafeler kat etmiş olabileceğime inanıyordum. Nitekim biliyordum ki konfor alanım olan ülkemi, şehrimi terk etmeliydim. Bu yüzden sürekli yurtdışı fırsatları arayışı içerisindeydim. Bu süreçte Romanya’da çocuklara yardım ettiğim bir sosyal sorumluluk projesinde yer aldım. Ardından Erasmus+ öğrenim programıyla Polonya’nın sınır şehri olan Bialystok’ta bir dönem öğrenim gördüm. Bunların haricinde ise 14 ülkeyi turist olarak ziyaret ettim. Şu anda ise Erasmus+ Staj programından yararlanmak üzere hazırlıklara başladım. Öz geçmiş, LinkedIn ve mektuplarımı oluşturup yeteneklerime, ilgi alanlarıma uygun olduğunu düşündüğüm firmalara başvurmaya başladım. Onlarca başvurudan sonra bana mülakat fırsatı veren Hollanda ve Danimarka merkezli iki firmadan yaz stajı için teklif aldım. Danimarka ile mülakatım sırasında görüştüğüm firma yetkilisi bana staj dönemime kadar çalışmam için iş teklif etti. Bir dönem araştırmalarım sonucunda işi kabul ettim ve uzaktan yazılım geliştirici olarak çalışmaya başladım. Bu benim için çok anlamlı bir adımdı çünkü henüz üniversite öğrencisiyken yurtdışında çalışmaya başlamıştım. Tüm bu deneyimlerden ve süreçlerden yola çıkarak hangi yolları izlediğimi adım adım sizlerle aşağıda listelenmiş bir şekilde paylaşıyorum.
Her şeyden önce bir öğrenci olarak şunlara sahip olmanız sizi staj/iş arayışınızda her zaman ön plana çıkartacaktır :
Akıcı İngilizce konuşabilmek ve ek yabancı dil bilmek.
Projeler gerçekleştirmiş veya bunlarda yer almış olmak.
Üniversite topluluklarında, STK’larda aktif rol almış olmak.
3.00 GPA’e ve üstüne (ortalamaya) sahip olmak.
Bir girişim (start-up) başlatmış olmak.
Size güvenen referanslara sahip olmak.
Alanınızda yarışmalara katılıyor olmak.
Profesyonel anlamda spor veya sanat ile ilgileniyor olmak.
Bunlar sizlere artı puan getirecek parametreler, eğer bunlardan herhangi birisine sahip değilseniz ve telafi edebileceğini düşündüğünüz farklı yönleriniz varsa lütfen devam edin.
1. Bunu gerçekten istiyor musunuz?
Bu soru yurtdışında kariyer planlayan herkesin kendisine sorması gereken bir sorudur. Yurtdışında kariyere veya deneyime sahip olmak, her ne kadar anlatıldığı kadar zor olmasa da ikinci planda bırakılarak başarılabilecek bir iş de değildir. Bunu neden istediğinizi, motivasyonunuzu ve çıkış noktanızı açıkça belirtebilmelisiniz. Örneğin, “Hayallerime giden yolda, yurtdışında staj yapmanın çok büyük bir önemi var. Zira, oradaki sürecimde Avrupalıların çalışma disiplinlerini çok iyi öğrenmem beni Türkiye’de kuracağım şirketin yönetiminde başarılı kılacaktır.” şeklinde açıklamanız gerekir.
2. Hangi alanda çalışma/staj yapmak istiyorsunuz?
Artık motivasyonunuzu tanımlayan, yorulduğunuzda neden devam etmeniz gerektiğini size hatırlatan bir cümlenizi tanımladınız, motivasyonunuz tam ve isteklisiniz. Bu aşamada, hangi disiplinde çalışmak istediğinizi yeteneklerinize ve ilgi alanlarınıza göre tanımlamalısınız. Bu çok kritik bir noktadır. Çünkü bu aşamada yapacağınız nokta atışları sizi hedefinize doğrudan götürecektir. Eğer Yazılım Mühendisliği okuyorsanız, ne üzerine geliştirme yapacağınızı hangi diller ve alanlar ile çalışmalar yapacağınızı kesinleştirmeli ve ona göre iş/staj arayışına başlamalısınız. Örneğin, “Python yazılım dili ile geliştirdiğim 6 hayata geçirmiş olduğum projem var ve bu alanda profesyoneller ile çalışarak gerçek deneyim kazanmak istiyorum.” Diyorsanız ‘Python Developer Intern’ tam sizin için açılmış bir ilan.
3.Hangi ülkeleri istiyorsunuz?
Artık iş alanınızı spesifikleştirip başarı oranını arttırdığımıza göre biraz daha bunun üzerine gidelim ve hedefi tam 12'den vuralım. Herkesin aklında “Şu ülkede yaşam ne güzel olurdu!” , “Cennet gibi ülke be!” dediği ülkeler mutlaka vardır. Bunlar ülke tercihinizde mutlaka yer alması gereken faktörler ancak onun öncesinde daha kritik bir parametre var : “Hangi ülke mühendislikte daha ileri?” veya “Hangi ülkede staj yaparsam daha iyi bir tıp doktoru olurum.” gibi sorular sormalısınız. Birkaç örnekle hangi ülkenin hangi spesifik alanlarda ön plana çıktığını özetleyerek durumu daha iyi açıklayabiliriz. Mühendislik: USA , AUSTRALIA, SINGAPORE, GERMANY…Mimarlık: France, Italy, Japan, Greece… Tıp: Canada, Qatar, France, Norway. Bu ülkeler tercihlerinizde öncelikli olmalı, ama tabii ki seçiminizde geçerli sebepler altında özgürsünüz.
4. CV, LinkedIn, Motivasyon Mektubu ve …
Çalışmak istediğiniz ülkeler ve alanları kesinleştirdiğinize göre başarı ihtimaliniz artık daha yüksek. Ama hala çok kritik bir nokta var. CV, Linkedin ve motivasyon mektubunuz. Tahmin ediyorsunuzdur ki, sizin başvuru yaptığınız her firmaya sizinle birlikte en az 500 Hintli ve 500 Çinli de başvuru yapıyor. Aradan sıyrılmak ve mülakata davet edilmek için çarpıcı ve etkili sunulmuş bir öz geçmişe ve motivasyon mektubuna ihtiyacınız var. Bu yazımda “Etkili bir CV Nasıl Hazırlanmalı?” konusunda değinmeyeceğiz zira kendisi çok uzun bir konudur. Lütfen bu konu üzerinde çok durun ve mutlaka bir Linkedin profili oluşturun.
Ben öz geçmişimi büyük bir Alman firmasının İK yetkilisine ve Amerika’daki bu aladaki bilgili bir doktora inceletmiştim. İki sayfalık özgeçmişime 4–5 sayfalık geri dönütler vermişlerdi.
5. Başvuru Aşaması
Şirketlerin CV havuzlarını dolduracağınız aşamadasınız. Özenle hazırlanmış, sizi iyi pazarlayan fakat asla abartmayan öz geçmişlerinizi firmalara doğru kanalları kullanarak göndermelisiniz. Staj ve iş ilanlarının bulunduğu birkaç siteyi aktif kullanmanız gerekiyor, bu siteleri aşağıda görebilirsiniz. Başvuru yaparken motivasyon mektubunuzu başvurduğunuz pozisyona ve şirketin ihtiyaçlarına göre düzenlemeniz gerekmektedir. Bu yüzden motivasyon mektubunu bunu düşünerek dinamik bir yapıda hazırlamalısınız ve birkaç satırlık düzenleme ile bunu yapabilmelisiniz.
LinkedIn, kesinlikle sizin 1 numaralı adresiniz olmalıdır. Ancak başvuru yaparken “Quick Apply” yapmamaya mümkün olduğu kadar özen gösterin. Tek bir tıklamayla başvuru yapılabildiği için hem rakipleriniz çok olacaktır hem de genelde bu tür başvurularda firmaların kullandığı bot sizi filtrelemeye sokar ve bazen bir İK yetkilisinin bile CV’nizi görmeden elenmenize sebep olabilir. Bu yüzden Linkedin’i aracı bir platform olarak kullanıp, başvurmak istediğiniz şirketlerin kariyer sayfalarından başvurunuzu yapmanız başarı ihtimalinizi arttıracaktır.
Glassdoor, 2007'den beridir var olan bu site; internetteki birçok firmanın sitesinden iş/staj ilanlarını bünyesinde toplayarak sizlere sunuyor. Bolca maaşlı staj ilanını da ayrıca bünyesinde bulunduruyor.
Google, asla Google Aramalarını hafife almayın. “paid software intern” yazarak aratmanız önünüze milyonlarca sonuç getirecektir. Google bu bağlamda sizin için hala inanılmaz bir kısayol olabilir.
Internships.com, 2010 yılında kurulan siteyi diğerlerinden ayıran bir özelliği, Facebook arkadaşlarınızın herhangi bir firmayla bağlantısının olup olmadığını görüntüleyebilmesidir.
TheHub.dk, Danimarka’da staj bulabilmeniz için çok ideal bir web-sitesidir. Genelde start-up sınıfındaki firmaların ilanları bünyesinde yer alıyor.
Neuvoo.com, ülkelere göre iş/staj ilanı arayabileceğiniz bir platform. Aklınızdaki ülkeler için diğer sitelere daha detaylı ve bazen fazla ilan bulundurabiliyor.
Yukarıda verilen veya kendi kullandığınız kanallarınız aracılığı ile firmalara başvurularınızı göndermeniz gerekiyor. Bu noktada önemli olan şudur ki, her pozisyona, önünüze gelen her ilana başvurmamanız gerekir. Sadece başta belirlediğimiz ilgi alanlarınıza ve yeteneklerinize göre başvurunuzu yapmanız gerekmektedir. Şunu unutmayın ki birçok işveren CV ve Linkedin profillerinizi bir bot programından geçirerek sizin birkaç anahtar kelimeyle özetinizi çıkartıyor. Eğer bu anahtar kelimeler pozisyon ile uyuşmassanız daha en baştan eleniyorsunuz. Bu yüzden dikkatli olmalısınız.
Başvuru sırasında sabırlı olmalısınız, aradığı stajı ve işi bulana kadar binlerce yere başvuran arkadaşlarımı tanıyorum. Bu süreç aylar da sürebilir, birkaç gün içerisinde staj/iş sahibi de olabilirsiniz.
6. Mülakat Aşaması
Mülakat aşamasında hazırlık ve pratik çok önemlidir. Özellikle İngilizce kendinizi açıkça ifade edebilmeniz, sorulara yanıt verebilmeniz ve kendinizi kanıtlayabilmeniz gerekmektedir. Eğer bunu yapabilecek düzeyde bir İngilizce’niz yoksa sıkı çalışarak, duvara karşı konuşarak veya arkadaşlarınızla konuşarak hazırlanabilirsiniz. Genelde iki tip mülakat oluyor:
HR(İnsan Kaynakları) Mülakatı, genelde bu mülakat tipinde sizi daha yakından tanımaya yönelik genel ve teknik olmayan sorular sorulur. Potansiyeliniz ve eğilimleriniz ölçülür. Neden o firmayı istediğiniz sorulur, motivasyonunuz değerlendirilir.
Teknik Mülakat, bu tip mülakatlarda teknik testler yapılarak başvurduğunuz pozisyon için teknik anlamda uygunluğunuz test edilir. Genelde çalışacağınız takımın lideri veya sorumlusu bu tip mülakatı gerçekleştirir.
7. Teklif Almak Tebrikler! Eğer iş/staj için teklif aldıysanız, bu içerik artık size daha fazla yardım edemeyecektir. Yurtdışı hayatı, kültür şoku, çalışma disiplini gibi konulardaki içeriklere yönelmelisiniz.
Unutmayın ki; Eğer hayat size bir kapıyı kapatıyorsa, gidin ve o kapıyı tekrar açın. Çünkü kapılar böyle çalışır. Hoşçakalın!